Eros. Dekonstrukcja. Polityka : przemiany prozy XX w.

Abstract

To nie bajka... Nie bajka, nie fabuła, wielka narracja, a więc nie opowieść o losach polskiej prozy XX w. Choć nie brakuje tutaj lokalnych historii, lokalnych fabuł i legend. Choć można by na tej kanwie z powodzeniem ułożyć jakiś plan większych całości. Gdyby autorowi wolno było określić zawartość tej książki całkiem subiektywnie, ale i z dystansem, powiedziałbym, że są to „nagrania”, tak jak mówi się o nagraniach jakiegoś muzyka. Tak myślę o zgromadzonych tutaj lekturach: wykonaniach, odczytaniach, a czasem może nawet interpretacjach rozmaitych utworów, które łączy to, że należą do prozy XX w. W większości „odbyły się” publicznie, by tak rzec, na żywo, powstawały bowiem z zasady na określoną okoliczność, z okazji takiej czy innej „akademii”, jeśli tym mianem wolno opatrzyć rozmaite formy polonistycznej „produkcji”. Zdarzyło się, że występowałem w duecie, i w tym miejscu składam serdeczne podziękowanie za zgodę na przedruk tekstu o Andrzeju Strugu jego Współautorce. Nie zacieram śladów pochodzenia tekstów, nie próbuję ich napisać od nowa, po raz drugi, nie sklejam ich jakimś niezauważalnym spoiwem. W tym, że zamówienie przychodziło nierzadko z zewnątrz, a więc było niezależne od wykonawcy, od jego swobodnego wyboru, upatruję element pewnej obiektywizacji, dosłuchuję się głosu pewnej wspólnoty, powierzającej swoim muzykom rozmaite partytury. Zanim to porównanie stanie się nieznośne, powiem tylko, że widzę swoją rolę pomiędzy dwoma biegunami: zwykłego fałszowania i wirtuozerii, więc - w obu wypadkach - czytania zawsze tak samo, niezależnie od tonacji i rytmu utworu, raz z braku odpowiedniego słuchu, drugim razem z nadmiaru miłości własnej. Z tej deklaracji wynika pośrednio stawianie na porządne rzemiosło, większa wiara w ćwiczenia, niż w natchnienie.