Abstrakt: | "Książę na Birżach i Dubinkach, utrwalony w Potopie Henryka Sienkiewicza
jako szczególnie negatywny bohater, pertraktujący ze Szwedami, jest
dostrzegany w powszechnej opinii w roli niefortunnego polityka i zdrajcy. Ta
„etykieta” przysłania inne sfery działalności Janusza II, jego poziom intelektualny,
zainteresowania kulturalne czy czytelnicze. W pracach, nie tylko
historyków, pojawiają się lekceważące określenia Radziwiłła, np. Tadeusz
Chrzanowski w książce Wędrówki po Sarmacji europejskiej scharakteryzował
magnata birżańskiego, opisując jego portret, jako .jajogłowego, ryżowatego
zdrajcę”1.
W XVII wieku opinie o wojewodzie wileńskim nie były tak jednoznacznie
negatywne. Wręcz odwrotnie, Jean de Labourer, towarzyszący królowej Marii
Ludwice, podziwiał erudygę Radziwiłła, jego wspaniałe opanowanie języka
francuskiego czy wreszcie duże obycie towarzyskie1 2. Nie wdając się w problemy
weryfikacji ocen Janusza II, można jednak wskazać te sfery działalności
magnata, które ukazują go w innym, bardziej korzystnym świetle." (fragm.) |