Zaniedbanie psychospołeczne młodzieży w środowisku rodzinnym funkcjonującym w warunkach zróżnicowania kulturowego

Abstract

W tekście zwrócono uwagę na to, że zróżnicowanie kulturowe jest rozpatrywane nie tylko w odniesieniu do mniejszości/większości narodowych, lecz też do grup różnych pod względem cech biologicznych, psychologicznych, społecznych i ekonomicznych. W przestrzeni zróżnicowanej kulturowo ważna jest nie tylko reakcja na odmienność (charakterystyczna dla wielokulturowości), ale także interakcja (zamierzone poznawanie, współdziałanie, negocjacja, dialog), czyli kreowanie międzykulturowości. Wobec tego młode pokolenie powinno w rodzinie kształtować umiejętności potrzebne do zrozumienia sytuacji kontaktu z przedstawicielem innej kultury i rozwijać umiejętności odpowiedniego zachowania się podczas tego typu spotkań. Wskazano, że te umiejętności wchodzą w zakres tzw. kompetencji interkulturowej. Obejmuje ona cząstkowe kompetencje: personalną, społeczną i strategiczną. Na proces nabywania i utrwalania przez młodzież tych kompetencji mogą oddziaływać negatywnie przejawiane przez rodziców zachowania z zakresu zaniedbania psychospołecznego. W tekście przedstawiono więc sytuacje zaniedbania psychospołecznego, których doświadcza w rodzinie młodzież (N = 384) żyjąca w powiecie cieszyńskim (w regionie, który cechuje przygraniczne położenie, transgraniczna współpraca i zróżnicowanie wyznaniowe). Powyżej 20% badanych spotykało się z nadmierną krytyką ze strony obojga rodziców, a także rodziców cechowały obojętność i niska jakość opieki. Badani wskazywali, że ich ojcowie odznaczają się emocjonalną niedostępnością i mają problem z reakcją na sygnały docierające do nich ze strony dzieci. Młodzi chłopcy podkreślali, że rodzice rzadko dążą do kontaktu werbalnego ze swym dzieckiem oraz mają trudności w okazywaniu mu pomocy i wsparcia. W dalszej części tekstu podjęto próbę określenia konsekwencji zachowań rodzicielskich z kategorii zaniedbania psychospołecznego i wskazano, jak mogą one rzutować na zainicjowanie spotkania oraz podtrzymywanie kontaktu z odmiennymi.