Radosinske naivne divadlo : między konwencją a kontestacją

Abstract

Kultura słowacka jest w Polsce mało znana i pozostaje w cieniu kultury czeskiej. Spośród wszystkich dziedzin sztuki bodaj najwięcej wiemy o słowackiej kulturze ludowej, choć wiedza ta oparta jest raczej na stereotypach (Tatry, kultura góralska, Janosik, zbójnictwo itp.) niż na znajomości faktów. Polskiemu odbiorcy może być też znana literatura słowacka, choć i w tej dziedzinie na polskim rynku najwyraźniej widać dominację przekładów twórczości czeskiej nad słowacką. Dziedziną sztuki słowackiej zupełnie polskiemu odbiorcy obcą jest teatr. Ten stan rzeczy starała się poprawić redakcja „Dialogu”, publikując w 2002 roku numer poświęcony dramatowi i teatrowi naszych sąsiadów zza Tatr. Mam nadzieję, że również niniejsza praca choć w niewielkim stopniu przybliży słowacki teatr Polakom, a za jego pośrednictwem - także słowacką kulturę. O wyborze teatru, a nie na przykład literatury, zadecydował fakt, iż - jak napisał jeden z najwybitniejszych współczesnych słowackich autorów dramatycznych, a zarazem teoretyk tej dziedziny sztuki - współczesny „konsument kultury i sztuki w określonym czasie zapoznaje się z nieporównywalnie większą ilością szeroko rozumianych prac dramatycznych lub dramatyzowanych (do których zaliczyć także należy np. film, reklamę, wideoklip) niż dzieł prozatorskich, nie mówiąc o poezji. Co do ilości utworów i odbiorców dramat (w najszerszym rozumieniu tego słowa) przeważa nie tylko w porównaniu z literaturą, ale w ogóle między wszystkimi dziedzinami sztuki. Można powiedzieć, że dzisiaj na dramat - w rozlicznych formach - chodzi się tak regularnie, jak kiedyś do kościoła, tylko częściej.” Dominacja różnych form sztuki dramatycznej wśród wszystkich dziedzin sztuki pozwala potraktować teatr jako formę reprezentatywną dla współczesnej kultury, nie tylko zresztą słowackiej. Filozofowie twierdzą nawet, iż naszym udziałem jest forma życia teatru. [fragm. tekstu]