Abstrakt: | Rozważania na temat sytuacji osób niepełnosprawnych w naturalny sposób zachęcają
do poszukiwania jej uwarunkowań. Okoliczności rozwoju każdego
człowieka są wypadkową wielu zmiennych. Ich identyfikowanie, definiowanie, szeregowanie
(przyporządkowywanie), przewidywanie następstw oraz projektowanie
i wdrażanie praktycznych rozwiązań jest jednym z ważniejszych zadań pedagogów.
Pedagogika specjalna, podobnie jak inne dyscypliny naukowe, ulega różnym
modom. Efektem tego jest swoista koniunktura na badanie określonych obszarów
(wycinków) rzeczywistości wychowawczej. Zjawisko to niesie ze sobą dwojakie
konsekwencje. Pierwsze, które postrzegam jako korzystne, wiążą się dogłębną eksploracją
empiryczną i teoretyczną modnych zagadnień. Druga grupa następstw,
w moim przekonaniu negatywnych, prowadzi do pomijania (czasem wręcz ignorowania)
problemów znajdujących się na marginesie owej koniunktury. Uważam, że
w takiej sytuacji jest obecnie dydaktyka specjalna (teoria nauczania specjalnego).
Teza ta pozornie wydaje się zaskakująca. Trudno przecież zaprzeczyć, że rola
kształcenia w ostatnich latach wzrasta wprost proporcjonalnie do przyspieszenia
zmian gospodarczych i społecznych. Szeroko pojęta praktyka edukacyjna jest
nieustannie wzbogacana o nowe rozwiązania (T. Lewowicki 1994). Innym argumentem
są praktyczne przemiany również w zakresie edukacji specjalnej i wyraźnie
widoczne rozpowszechnianie pozasegregacyjnych form kształcenia. Mimo tych argumentów próżno w ostatnich latach szukać wielu opracowań (szerszych
inicjatyw badawczych) podejmujących zagadnienia celów, treści, zasad, metod,
środków, form organizacji oraz efektywności kształcenia uczniów niepełnosprawnych
i niedostosowanych społecznie.
Głównym celem prezentowanego opracowania jest zwrócenie uwagi na potrzebę
przesunięcia dydaktyki specjalnej z obszaru wątków ignorowanych w obszar
intensywnego zainteresowania badawczego pedagogów specjalnych.
Artykuł, prócz wstępu składa się z trzech części. Pierwsza jest próbą usystematyzowania
zakresu dydaktyki specjalnej oraz ustaleń terminologicznych. Druga
obejmuje listę wątków koniecznych wraz z argumentacją uzasadniającą ich
wybór, trzecia zaś jest konkluzją końcową. |