Afirmacja vs Reakcja Marginesu. Nowe uwagi do Lecha Witkowskiego

Abstract

W Zaproszeniu skierowanym do uczestników swojego Sympozjum Specjalnego planowanego w ramach wrześniowego X Zjazdu Pedagogicznego Profesor Lech Witkowski wyraża niepokój, że w polskim środowisku pedagogicznym ma miejsce dramat nieciągłości idei i pęknięć międzypokoleniowych. Twierdzi, że osiągnięcia, wglądy i tropy przedstawicieli „Czwartego Pokolenia” pedagogów polskich (którego on jest jednym z reprezentantów) – Pokolenia Przesilenia Formacyjnego skupianego w różnych formach seminariów podoktorskich w Polsce na przełomie lat 70./80., są marginalizowane, przemilczane i zadeptywane przez „piąte pokolenie” – „beneficjentów” pierwszych dekad transformacji, które usuwa w cień liderów Pokolenia Czwartego z selektywnym zawieraniem sojuszy z wybranymi jego przedstawicielami. Chcielibyśmy się polemicznie odnieść do tak postawionej diagnozy, bardzo zresztą charakterystycznej dla Lecha Witkowskiego i wcale niezaskakującej dla stałych czytelników jego prac. Wiodąca idea Sympozjum wydaje się uwikłana w dialektykę uznania i jego braku, a tym samym odnosi do problematyki afirmacji i reakcji jako dwóch biegunów określających naszą postawę życiową, a w zawężonej perspektywie – humanistyczną. Zdecydowaliśmy się podjąć ten problem, eksperymentalnie i z wiarą, że będzie to głos ponownie frapujący dla adresata naszych pytań . Poruszając się w orbicie myśli nietzscheańsko-deleuzjańskiej, zostawiamy na boku ustalenia tradycji niemieckiej, post-heglowskiej, w ramach której – tu niech za przykład posłuży Axel Honneth – broni się tezy, że aby osiągnąć własną tożsamość, człowiek potrzebuje intersubiektywnego uznania jego zdolności i osiągnięć, że „imperatyw wzajemnego uznania rządzi reprodukcją życia społecznego” . Turbujące nas kwestie i wątpliwości ułożyły się w ciąg stopniowo zagęszczający się pod względem głębi ich osadzenia w konkretnych fragmentach myśli Lecha Witkowskiego, ich szczegółowej analizy, zapewne też siły perswazji – od inicjalnych i na pierwszy rzut oka dość może ogólnych zajawek-zaczepek, po bardziej rozbudowane enuncjacje, którymi zawiadują jednak te same, obecne w tekście od samego początku kategorie myśli nietzscheańskiej.