Abstrakt: | Mennictwo cesarza Probusa (276—282) cechuje się bogactwem wyobrażeń na awersach oraz
na rewersach monet i medalionów. Interesujące rozwiązanie wystąpiło na rewersach brązowych
medalionów Probusa, które powstały — jak się ostatnio przyjmuje — w mennicy w Ticinum
(277 — pocz. 278). Unikatowe w mennictwie cesarskim hasło, które tworzą napisy w legendzie
otokowej: virtus Augusti oraz w odcinku: triumfum Gotthicum, zilustrowano rozbudowaną ikonografią:
jeździec konny, za nim kroczy Wiktoria, przed jeźdźcem zaś wznosi się tropaeum, a po
jego obu stronach znajdują się jeńcy, jeden siedzący, drugi stojący.
Scena rewersowa skonstruowana z takich samych elementów, jakie występują na medalionach
Probusa, odnaleziona została w mennictwie cesarskim i prowincjonalnym okresu rządów
Antoninów oraz Sewerów.
Doszukać się można dużego podobieństwa między wskazanym motywem ikonograficznym
a wyobrażeniem na brązowym medalionie Antonina Piusa, pochodzącym z Rzymu. Charakterystyczny
stał się ów motyw na brązach prowincjonalnych łączonych z ośrodkami azjatyckimi:
Mytilene na Lesbos (na awersie monety noszą odpowiednio portrety Kommodusa, potem — Karakalli)
oraz pobliskim Pergamonem (monety z wizerunkiem awersowym Karakalli).
Kilkakrotne zastosowanie tego samego pomysłu na aranżację graficzną rewersów pokazuje,
że chociaż wyobrażenie na medalionach Probusa, wyemitowanych w Ticinum, niewątpliwie należy
do niebanalnych rozwiązań, to jednak nie jest ono wyjątkowe. Ocenić je trzeba jako wtórne
wobec wskazanych wcześniejszych realizacji namonetnych. Tak jak rzadkie są medaliony Probusa
z owym rewersem (znane są tylko dwa egzemplarze typu virtus Augusti triumfum Gotthicum),
tak też ów oryginalny motyw ikonograficzny w całym mennictwie rzymskim wystąpił zaledwie
sporadycznie. |