Wielka łacińska formuła anatematyzmu – odrzucenia manicheizmu - tłumaczenie

Abstract

Łaciński tekst, opublikowany jako Prosperi Anathematismi, który wydał Jean-Paul Migne (PL 65, 23-26), a także Josepchus Zycha (CSEL 25/2, Pragae – Vindobonae – Lipsiae 1892, 980-982, zawiera zdania (1-9 i 18-19) odpowiadające tym, które są zamieszczone w tzw. Commonitorium Augustini (1-8 i 9-10). Tekst datowany jest na rok 526. Myśl teologiczna formuły nawiązuje do teologii Augustyna, co potwierdza autorytet tego Ojca Kościoła w walce z manicheizmem w łacińskiej strefie językowej. Mogła także powstać w środowisku zwolenników teologii św. Augustyna. Formuła ta rzuca światło na to, jak przedstawiał się manicheizm w łacińskiej części Cesarstwa w V i VI wieku. Wiadomo, że manichejczycy w każdym środowisku religijnym dostosowali terminologię i argumentację do warunków lokalnych. Anatematyzmy ujmują stronę doktrynalną manicheizmu, brak w nich natomiast potępienia obyczajów i etyki manichejskiej. Wydaje się więc, że zostały dostosowane do pozytywnego wyznania wiary w Kościele. Formuła ta była używana wobec wszystkich, których posądzano o „manichejski” dualizm, a więc prawdopodobnie w średniowieczu także wobec katarów. Główne stwierdzenia (capitula) św. Augustyna, należało wypowiedzieć publicznie i głośno oraz własnoręcznie podpisać (dokument), jeśli zaistniało podejrzenie wyznawania poglądów manichejskich. Formuły wyrzekania się błędów zostały rozwinięte przede wszystkim na Wschodzie, w części greckiej1. W odniesieniu zaś do formuł łacińskich wydaje się, że zagadnienie to nie zostało dostatecznie opracowane2. Zdaniem Wolfganga W. Kleina tzw. „wyrzekanie się herezji” stanowiło osobną formę literacką3.