Abstrakt: | W 1990 roku wydana została przez Śląski Instytut Wydawniczy książka pod
tytułem Problemy świadomości ekologicznej (refleksje metodologiczne związane z badaniami
świadomości ekologicznej mieszkańców Górnego Śląska), której redaktorem,
a także autorem jednego z tekstów, był pan Profesor Jacek Wódz. Temat publikacji,
czyli kwestia świadomości ekologicznej oraz sposobów jej badania, był wówczas
stosunkowo nowym zagadnieniem w refleksji nauk humanistycznych czy
społecznych, w tym socjologii. W okresie przedtransformacyjnym zagadnienia
ekologiczne sprowadzane były głównie do akcji związanych z ochroną przyrody
w szkołach czy parkach miejskich, a problemy wynikające z zanieczyszczenia
powietrza czy wody wypierano przez propagandę zwiększania wydajności
produkcji przemysłowej, czasami wręcz traktując je jako fanaberię zachodniego
świata. Proces definiowania świadomości ekologicznej uważano za utrudniony
ze względu na wieloaspektowość i eklektyczny charakter pojęcia. Jak pisał
prof. Jacek Wódz (1990: 13): „Pojęcie świadomości ekologicznej jest dość wieloznaczne.
Składa się na nie całość społecznych poglądów, opinii i ocen, a także
powiązanych z nimi społecznych wartości i norm, wzorów zachowań związanych
ze stosunkiem człowieka do otoczenia przyrodniczego”. Jacek Wódz zalecał
właśnie stosowanie raczej pojęcia środowiska przyrodniczego niż naturalnego,
uważał bowiem, iż nie można w czasach powszechnego wpływu działań człowieka
na jego otoczenie wyznaczyć jednoznacznych granic pomiędzy tym, co
naturalne, a tym, co przetworzone przez społeczeństwo i naznaczone jego kulturą [...]. |