Abstrakt: | Czytelnictwo dzieci i młodzieży — od najwcześniejszych lat życia po koniec
edukacji szkolnej i osiągnięcie dojrzałości — uznawane było w okresie PRL‑u
za
jedną z najistotniejszych kwestii społecznych, zarówno z perspektywy pedagogicznych
procesów edukacyjno‑wychowawczych,
jak i ze względów ideologiczno‑politycznych.
Okres ten nie był oczywiście jednorodny, historyczno‑polityczne
zwroty, przemiany społeczne i reformy edukacyjne wpływały na specyfikę edukacji
czytelniczej i postawy czytelnicze młodego odbiorcy. Pamiętać trzeba także
o dwoistej naturze zachowań czytelniczych: kierowanych — praktykowanych
w szkole czy młodzieżowej organizacji, oraz spontanicznych — realizowanych
swobodnie według indywidualnych upodobań, inspirowanych zwykle tradycją
czytań rodzinnych i zainteresowaniami. Także w czytelnictwie dzieci — podobnie
jak w odniesieniu do publiczności dorosłej — możemy mówić o wieloobiegowości
czytelniczych praktyk, o uczestnictwie młodych w oficjalnej, a więc szkolnej,
instytucjonalnej kulturze książki, ale równolegle w nieformalnej — rodzinnej czy
towarzyskiej, a także o uczestnictwie w obiegu „źle widzianym” czy nawet niedozwolonym,
podziemnym. Czytelnictwo dziecięco‑młodzieżowe
od roku 1945 do końca lat 80. stanowiło,
mimo zmieniających się warunków, zamkniętą epokę, miało bowiem istotne cechy
wspólne. W latach 90. czytelnictwo to przedstawiało się już zupełnie inaczej
ze względu na całkowicie nowy kontekst technologiczny i kulturowy. Współczesne
badania czytelnictwa, jeśli chcą realizować, oprócz poznawczej, także istotną
społecznie funkcję diagnostyczno‑prognostyczną,
muszą objąć nowe obszary
zagadnień i postawić nowe pytania, zwłaszcza dotyczące koegzystencji różnych
dróg, narzędzi i kontekstów obcowania z piśmiennością i lekturami. |