W czyśćcu grafomana : o Poczcie literackiej Wisławy Szymborskiej i Włodzimierza Maciąga

Abstract

Podobnie jak w nauce o literaturze trudno wskazać kryteria, na podstawie których można wyodrębniać dzieła wybitne, tak i w teorii grafomanii wiele wniosków da się wysuwać wyłącznie warunkowo, z ryzykiem błędu, na rozproszonych przykładach nieudanego pisarstwa albo — jak w naszym przypadku — na podstawie komentarzy publikowanych w prasie literackiej, które zawierają spostrzeżenia głównie warsztatowe. Oczywiście, błędem byłoby sądzić, że opinie redaktorskie, same w sobie subiektywne i wartościujące, pozwolą zbudować obiektywną teorię grafomanii, która będzie odniesieniem dla dowolnego tekstu. Jednak podjęty wysiłek nie miał na celu przedstawienia generalizujących ujęć, stąd też lekturze niniejszego artykułu musi ciągle towarzyszyć świadomość pewnej względności i niepełności. Nie wydaje się, by na podstawie zgromadzonego materiału badawczego udało się stworzyć coś więcej niż tylko jedną z barwnych opowieści o ludzkich poszukiwaniach straconego słowa. Z pewnością można powiedzieć tylko jedno: twórczość artystyczna do najłatwiejszych pól aktywności nie należy, a stworzenie niewielkiego, dobrego utworu nieraz trzeba okupić dziesiątkami nieudanych prób, które i tak na nic się nie zdadzą, jeśli człowiekowi nie zbywa na przyrodzonym talencie. Dlatego wypada skończyć te rozważania optymistycznym akcentem, cytatem zaczerpniętym oczywiście z Poczty literackiej: „Nie jesteśmy bynajmniej przekonani, że pisanie jest szczytem ludzkich możliwości. O wiele wznioślej jest zasadzić drzewo niż napisać o nim wiersz”.