Kategoria miłosierdzia w kazaniach księdza Piotra Skargi

Abstract

O miłosierdziu Bożym pisał Skarga, odwołując się w większym stopniu do doktryny atrybutów Boga przejawiających się w Jego dziełach, niż do doktryny Trójcy Świętej. Aby odpowiedzieć na pytanie, jaką rolę w twórczości Skargi pełni paralela między miłosierdziem Boskim i ludzkim, należało ustosunkować się z jednej strony do wniosku Misiurka, według którego Skarga preferował raczej obraz Boga surowego Sędziego niż miłosiernego Ojca, z drugiej zaś do poglądu Hernasa, przekonanego, że królewski kaznodzieja stosował przestrach pożyteczny. W związku z tym trzeba było przyjrzeć się tekstom Piotra Skargi, w których ukazane zostało oblicze Boga surowego i karzącego. Wysunięto też hipotezę, że Skarga preferował raczej starotestamentowy obraz Boga niż wizerunek Boga surowego Sędziego. Hipoteza ta okazała się jednak fałszywa – Skarga odwoływał się do Starego Testamentu jako rezerwuaru przykładów mających potwierdzać realność Bożych pogróżek bądź rzeczywistość Bożego miłosierdzia i przebaczenia. Z drugiej zaś strony zdawał się traktować przekaz starotestamentowy jako figurę relacji Boga wobec ludzkości, Kościoła czy Rzeczypospolitej.