Źródła, cechy i perspektywy pedagogiki współbycia

Abstract

Chcąc przybliżyć cechy pedagogiki współbycia, muszę wskazać jej trzy nurty, oparte na tych samych ideach, głównych wartościach, lecz występujące w różnych przestrzeniach i sytuacjach interpersonalnych. Nurt pierwszy, ujęty w samej nazwie serii: Nauczyciele-Nauczycielom, został już częściowo scharakteryzowany w mej wstępnej wypowiedzi oraz wnikliwej laudacji mego znakomitego poprzednika Kazimierza Denka. Nurt ten wyrósł z chęci wzajemnego poznawania się i obdarowywania nauczycieli akademickich oraz nauczycieli różnych typów szkół zasobami swej wiedzy, inteligencji, doświadczeń, uczuć i poglądów. Została więc podjęta próba przezwyciężenia różnych form separatyzmu pomiędzy nauczycielami szkół podstawowych i średnich a nauczycielami uniwersytetów oraz innych szkół wyższych. Nurt drugi pedagogiki współbycia został wpisany już dawno w koncepcję kompleksowego uczenia się i inne formy innowacyjnej edukacji, opisywane od lat w serii N-N oraz innych tekstach naszych autorów. Współbycie rozumiem tu jako złożone zadanie, którego realizacja wyzwala poczucie samodzielności i wolności u ucznia oraz nauczyciela, będącego głównie (choć nie tylko) kreatorem i przewodnikiem po świecie wiedzy. W tym znaczeniu wolność jest wzajemną emanacją życzliwości, przyjaźni i miłości osób uczących się, wynika z atmosfery interpersonalnej, z synergii tworzącej niejako „nici”, ścieżki, dróżki i drogi „docierania” do siebie i innych, porozumiewania się uczniów z uczniami i uczniów z nauczycielami oraz innymi osobami dorosłymi. Pedagogika współbycia została wprawdzie wypracowana w obrębie uczenia się kompleksowego, a więc określonej koncepcji edukacji, ale jej zakres wykracza poza nią. Obejmuje także inne zachowania dzieci, młodzieży i dorosłych, realizuje się w całym społecznym życiu człowieka, w obrębie rodziny i różnych ludzkich wspólnot; w relacjach interpersonalnych różnego typu. I to jest trzeci nurt pedagogiki współbycia.