"Per errores ad verum" : o korzystaniu z błędów w pracy historyka języka

Abstract

Błąd (error) to pojęcie nieostre, zakreślające szeroką przestrzeń semantyczną, wypełnioną licznymi jednostkami leksykalnymi w językach naturalnych, na przykład polskie: fałsz, omyłka, pomyłka, przeoczenie, uchybienie, urojenie, złudzenie, zmyłka, to dla współczesności, a z polszczyzny historycznej wymienić można jeszcze: błędność, chyba, chybienie, fałsz, kłam, myłka, nieumiejętność, potyczel, skażenie, utyczel. Każdy z podanych tu wyrazów ma odmienną genezę, różnie też funkcjonuje (funkcjonował) w języku. Piszę o tym nie dlatego, aby w dalszym ciągu artykułu poddać analizie te wyrazy, ale po to, aby przynajmniej w przybliżeniu zilustrować rozpiętość podjętej problematyki i zarazem umotywować konieczność jej sprofilowania. Wybrana perspektywa dotyczy zarówno rodzaju błędu, jak i jego wartościowania.