Zakłócenia w przekazie i odbiorze intencji aktu mowy

Abstract

Pojęcie intencji komunikacyjnej to jedno ze słów – kluczy w pragmatycznej literaturze językoznawczej. Nie jest ono ani pojęciem trywialnym ani prostym w definiowaniu, choć czasem przyjmuje się je za rzecz oczywistą. W nurcie tradycji Grice’owskiej (1975) pragmatyczne analizy przypatrują się intencji nadawcy w procesie komunikacji: nadawca aktu mowy, chcąc przekazać pewną moc illokucyjną1, formułuje swą wypowiedź jako prośbę, stwierdzenie, propozycję, obietnicę, itd. W modelowej sytuacji komunikacyjnej wyrażona intencja nadawcy zostaje odebrana zgodnie z jego zamiarem. I tak prośba o coś do picia (Czy mogę dostać szklankę wody?) jest skuteczna wtedy, gdy odbiorca interpretuje to pytanie jako prośbę i podaje swemu rozmówcy szklankę wody. Oczywiście nie zawsze dochodzi do osiągnięcia danego skutku perlokucyjnego ani nawet do odebrania zamierzonej intencji.