| Abstrakt: | Przedmiotem rozważań niniejszej pracy jest zróżnicowanie fonologiczne w
wybranych dialektach amerykańskiej odmiany języka angielskiego. Analiza ta oparta
jest na podstawie nagrań wybranych rozmówców zamieszkujących północno-wschodnią
część USA, władających północno-wschodnim dialektem (North-eastern dialect) oraz
afro-amerykańską odmianą języka angielskiego (African American English).
Dysertacja ma dwa główne cele. Głównym celem jest ukazanie zróżnicowania w
wymowie wybranych fonemów. Jednakże różnice w jakości artykulacji poszczególnych
głosek nie były przedmiotem owej analizy. Głównym tematem owej pracy jest analiza
uproszczenia wybranych spółgłosek oraz zbitek spółgłoskowych (consonant clusters) z
uwzględnieniem otoczenia fonetycznego (phonological context or phonetic
environment). Dlatego owe zróżnicowanie fonetyczne rozpatrywane było w kategorii
uproszczenia lub wyraźnej artykulacji wybranych dźwięków. Kolejnym, równie
istotnym celem, była próba racjonalnego wyjaśnienia uproszczeń lub braku uproszczeń
poszczególnych dźwięków w danych otoczeniach fonetycznych, które można było
zarejestrować w wypowiedziach rozmówców.
Nie ulega wątpliwości, iż na artykulację i tym samym na zróżnicowanie w
wymowie wpływa wiele czynników, zarówno o podłożu społecznym, jak i również
językowym. W skład czynników społecznych wchodzi status społeczny, wykształcenie,
wiek, płeć, pochodzenie oraz okoliczności w jakich się znajdujemy. Jednakże również
istotne znaczenie ma dana głoska oraz otoczenie fonetyczne, którego wpływ na dany
dźwięk nie jest obojętny. Innymi słowy, oprócz czynników społecznych, istotne
znaczenie ma również jaki dźwięk ma ulec uproszczeniu oraz w jakim otoczeniu jego
artykulacja jest badana (na poziomie wyrazu, granicy wyrazów czy całego zdania).
Uproszczenie niektórych spółgłosek było zróżnicowane nawet wtedy, gdy znajdowały
się w podobnym otoczeniu fonetycznym. Dlatego w sposób szczegółowy podjęto próbę
wykazania relacji pomiędzy owymi czynnikami, a artykulacją poszczególnych
zmiennych (variables). Wykazano, że częstotliwość uproszczenia zależy w dużym
stopniu od możliwości zastąpienia owych dźwięków innymi, które mogłyby przyczynić
się do powstania nowego wyrazu. Innymi słowy, częstotliwość uproszczenia jest
większa, jeśli kontekst jest wystarczająco duży i z kontekstu wynika znaczenie danego
słowa. Ponadto, częstotliwość uproszczenia jest również zauważalna, gdy nie ma
możliwości zastąpienia danej głoski inną lub zastąpienie pewnej jej innymi powoduje,
że zdanie jest niepoprawne. Wykazano również, że nawet w mowie klas średnich oraz
w sytuacji dosyć formalnej mają miejsce liczne uproszczenia. Ponadto przedstawiono,
iż dialekty niestandardowe nie są jedynymi w których można zaobserwować to
zjawisko, gdyż ma ono miejsce także w odmianach, które uważane są za standardowe, a
nawet prestiżowe. |