| Abstract: | Prezentując główne założenia pracy w pierwszej kolejności sięgnąć należy do
definicji samej pieczęci będącej podmiotem poniższych rozważań. W ujęciu
podręcznikowym jest ona znakiem rozpoznawczo-własnościowym określonej osoby
fizycznej lub prawnej wyciśniętym za pomocą twardego stempla w odpowiedniej masie
plastycznej lub farbie, pełniącym potrójną rolę: świadectwa wiarygodności i mocy
prawnej, wykładnika woli właściciela oraz środka kontrolującego i zabezpieczającego
nienaruszalność pisma lub przedmiotu10; dodać należy jednocześnie, że pieczęć pełni
także funkcję informacyjną (propagandową)11. Ponadto terminem tym określamy zarówno pieczęć właściwą, wykonaną za pomocą typariusza, jak i sam tłok pieczętny12.
Należy także pamiętać, że warunkiem sformułowania wyczerpującego kwestionariusza
badań jest towarzysząca im pogłębiona refleksja nad istotą pieczęci jako źródła
historycznego oraz poszczególnych jej typów13. Z drugiej jednak strony pamiętano, że
nadmierne zindywidualizowanie badań pozostaje w niezgodzie z prawną wartością
samej pieczęci, która przecież jako całość, tak tekstem legendy jak i pełnym
wizerunkiem, tworzy pełnowartościowy instrument prawny14. W końcu niezmiernie istotne, wręcz kluczowe, wydaje się być stwierdzenie, że
pieczęć nie jest źródłem w pełni samodzielnym, a tym samym potrzebne są studia
interdyscyplinarne, łączące metody różnych specjalności po to, aby lepiej zrozumieć
zawarte w niej treści15. Sfragistyka ma więc związek z innymi naukami a przykładowo
wymienić można heraldykę, dyplomatykę, numizmatykę, genealogię, epigrafikę czy
archeologię prawną. Ponadto wyobrażenia i napisy występujące na pieczęciach mają
analogie w innych przekazach źródłowych, a w szczególności materiałem
porównawczym i uzupełniającym stają się źródła ikonograficzne.16 Niemniej mimo
ścisłej łączności sfragistyki przede wszystkim z heraldyką, ma ona również osobne
problemy badawcze, rozwiązywane przy pomocy odrębnych metod opracowania. |