Poddaństwo - dystans : trudna wiedza w doświadczaniu obcego

Abstract

Pojęcia nie czekają na nas raz na zawsze ukształtowane. Kiedyś Gilles Deleuze i Felix Guattari napisali, że „nie istnieje niebo pojęć” Pojęcia zgodnie z traktem wytyczonym przez Friedricha Nietzschego powinny zostać oczyszczone, przetworzone, stworzone na nowo. Nawet pierwsze pojęcia mają w sobie wiele składników, jak piszą Deleuze i Guattari, za pomocą których są definiowane, nie są zrozumiałe same przez się. Moglibyśmy stwierdzić, że kontur pojęcia „obcy” i „wspólnota” jest nieostry, zdaje się wychodzić z mentalnego chaosu dzięki dookreśleniom dyscyplin społecznych, ale też zostaje ciągle na nowo zagarniany przez obszary nieokreśloności, nieoznaczenia. Zostaje wchłonięty przez to, co inne. I nie stanowi to zagrożenia dla pojęcia obcości/obcego, ale odsłania jego właściwą naturę. Każde pojęcie odsyła do czegoś innego, do innych problemów, które powodują, że w ogóle dane pojęcie ma istotne znaczenie. Bez tego, co dodatkowe, co problemowo związane z pojęciem, nie istniałby wystarczający merytoryczny powód, aby się pojęciem zajmować, by je roztrząsać i ustanawiać na nowo. Pojęcie bowiem krzyżuje problemy. Pojęcie obcego znajduje gdzieś ucieleśnienie, urzeczywistnia się w zdarzeniach, w doświadczeniach człowieka, w terytoriach, w działaniach wspólnot. Obcy znajduje swój cielesny wymiar w kulturowych konstelacjach rzeczy. Wielkość pojęcia, jego siłę organizowania myśli dałoby się zmierzyć naturą zdarzeń, do których się odnosi. Obcość okazuje się tu niezwykle pojemna i przydatna do opisania doświadczeń człowieka.