O potrzebie pracy z gimnazjalistami nad znajomością znaczeń wyrazów i związków frazeologicznych : (na przykładzie leksyki i frazeologii z zakresu nazw cech osobowości)

Abstract

Wśród studentów polonistyki — przyszłych nauczycieli języka polskiego, ale i praktykujących już polonistów, panuje przekonanie, że szczególnie istotnym elementem kształcenia językowego jest bogacenie słownictwa, ciągłe powiększanie zasobu leksykalnego ucznia. Bez trudu można zauważyć swoistą tendencję do tworzenia „banków słów”, „magazynów wyrazów i wyrażeń” szczególnie przydatnych uczniowi między innymi podczas tworzenia konkretnej formy wypowiedzi (zwłaszcza dłuższych wypowiedzi pisemnych, w tym np. charakterystyki i opisu). Niejeden nauczyciel czy przyszły nauczyciel jest przeświadczony o słuszności gromadzenia sporej ilości słownictwa, które na lekcjach bywa porządkowane według kryteriów gramatycznych (podział na części mowy) lub tematycznych. Na zjawisko to zwraca uwagę w swoim artykule między innymi Halina Wiśniewska. Badaczka uważa, że przekonanie o tym, iż bogactwo słownika uczniów decyduje o ich sprawności językowej, jest wciąż funkcjonującym, błędnym (nazywanym też przez autorkę — stereotypowym) przekonaniem o sprawności językowej. Wiśniewska podkreśla, że nie należy traktować bogactwa słownika jako synonimu poprawnego wypowiadania się, ale raczej jako jeden z istotnych czynników wpływających na sprawność i poprawność wypowiadania się uczniów. Bogactwo i ubóstwo słownika mogą stanowić zaletę lub wadę wypowiedzi ucznia. Autorka — za Marią Nagajową — zauważa, że „należy podjąć pracę nie tylko nad bogaceniem słownika ucznia ilościowo (wszerz), ale również jakościowo (w głąb), poprzez wszystkie ćwiczenia, które mają na celu uściślenie zakresu znaczeń jednych wyrazów i poszerzenie zakresu używania innych”.