Aksjologiczne aspekty historiografii filozofii

Abstract

Niemal powszechnie teoretycy historiografii filozofii dostrzegają obecność czynności wartościujących w pracy historyka filozofii. Sprawa ocen i ich kryteriów wydawać się zatem może w ramach tej dyscypliny oczywista, zważywszy, że zgoda dotyczy nie tylko kwestii istnienia, lecz także znaczenia tego typu zabiegów z punktu widzenia wymogów rzetelności warsztatowej — funkcjonalności, efektywności rozmaitych procedur badawczych. Wartościowanie wydaje się wręcz warunkiem koniecznym wszelkich badań. Nie tylko je wieńczy, lecz także w osobliwy sposób towarzyszy im na każdym bodaj etapie, jako integralny element praktyki badawczej, pomagający zrozumieć, wyjaśnić i zinterpretować badane poglądy. Oczywiście, dają się słyszeć głosy postulujące historiografię neutralną pod względem aksjologicznym — wolną od wartościowania. Lecz jak słusznie zauważa Stefan Swieżawski, „odcięcie się od wszelkich ocen w historiografii równałoby się ograniczeniu jej zadań do samego tylko »czystego« ustalania faktów”, a zatem redukowałoby dziejopisarstwo do faktografii.